Υπέρηχος – Triplex Καρδιάς

Το υπερηχογράφημα καρδιάς, γνωστό και ως υπέρηχος ή triplex καρδιάς, αποτελεί μία μη επεμβατική και ανώδυνη μέθοδο η οποία, μέσω των ηχητικών κυμάτων υψηλής συχνότητας (υπέρηχοι) που χρησιμοποιεί, αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες για τη δομή της καρδιάς σας, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, καθώς και για τα μεγάλα αγγεία που την περιβάλλουν. Οι υπέρηχοι που εκπέμπονται από τον υπερηχοκαρδιογράφο (η συσκευή με την οποία πραγματοποιείται το triplex) στα τοιχώματα της καρδιάς μεταφράζονται σε εικόνες, τόσο στατικές όσο και κινούμενες (βίντεο), οι οποίες εμφανίζονται στην οθόνη της συσκευής και επιτρέπουν τη θέαση της καρδιάς από διαφορετικές κατευθύνσεις.

Με τη βοήθεια του triplex καρδιάς ο καρδιολόγος σας μπορεί να αξιολογήσει ή/και να διαγνώσει: 

• Το πάχος των τοιχωμάτων και το μέγεθος των θαλάμων της καρδιάς, που μπορεί να μεταβληθούν λόγω υψηλής αρτηριακής πίεσης, καρδιακής βλάβης λόγω έμφραγματος του μυοκαρδίου ή καρδιακής ανεπάρκειας.

• Την ικανότητα άντλησης αίματος της καρδιάς, δηλαδή το πόσο καλά λειτουργεί όταν συστέλλεται και όταν χαλαρώνει, υπολογίζοντας το κλάσμα εξώθησης (τη συστολική λειτουργία της καρδιάς), όπου σε μία φυσιολογική καρδιά είναι συνήθως πάνω από 55-60%. Ο καρδιακός μυς μπορεί να έχει αποδυναμωθεί, όπως για παράδειγμα μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. 
• Τη δομή, το πάχος και την κίνηση των καρδιακών βαλβίδων (εκτίμηση βαλβιδοπαθειών, όπως στένωση αορτικής βαλβίδας ή ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας).
• Βλάβη στον καρδιακό μυ σε ασθενείς που έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε αυτή την περίπτωση είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εκτιμηθεί εάν τα τοιχώματα της καρδιάς λειτουργούν με φυσιολογικό τρόπο ή αν υποκινούνται.
• Συγγενείς καρδιοπάθειες (καρδιοπάθειες που υπάρχουν από την γέννηση, όπως για παράδειγμα στένωση ισθμού αορτής, παρουσία παθολογικών επικοινωνιών ανάμεσα στις καρδιακές κοιλότητες).
• Λοίμωξη στον ινώδη σάκο/μεμβράνη που περιβάλει την καρδιά (περικαρδίτιδα).
• Λοίμωξη πάνω ή γύρω από τις καρδιακές βαλβίδες (ενδοκαρδίτιδα).
• Την ύπαρξη περικαρδιακού υγρού μέσα στον ινώδη σάκο/μεμβράνη που περιβάλει την καρδιά.
• Πνευμονική υπέρταση.
• Την ύπαρξη όγκου εντός των καρδιακών κοιλοτήτων.
• Την ύπαρξη θρόμβου μέσα σε κάποιο θάλαμο της καρδιάς, όπως μπορεί να συμβεί μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Τις διαστάσεις και πιθανά προβλήματα των μεγάλων αγγείων που μεταφέρουν αίμα από και προς την καρδιά (π.χ. διάταση ή ανεύρυσμα ανιούσας αορτής).

Για τη διενέργεια του υπερήχου δεν χρειάζεται από τον ασθενή κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία. Παρόλα αυτά, καλό θα είναι πριν την εξέταση να μην έχετε αθληθεί και να έχετε κάνει μπάνιο ώστε το δέρμα σας να είναι καθαρό. Κατά τη διάρκεια του υπερηχογραφήματος ο καρδιολόγος σας θα σας ζητήσει να ανασηκώσετε τη μπλούζα σας, να ξαπλώσετε σε αριστερή πλάγια θέση (ή σε κάποιες περιπτώσεις στην πλάτη σας) στο εξεταστικό κρεβάτι και να τοποθετήσετε το χέρι σας κάτω από το κεφάλι σας στη θέση που θα σας υποδείξει. Στις γυναίκες, θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε τον στηθόδεσμο και τυχόν μεταλλικά αντικείμενα, όπως κοσμήματα και θα σας δοθεί μία εξεταστική ρόμπα για να φορέσετε κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Πριν ξεκινήσει η εξέταση και καθόλη τη διάρκεια αυτής, η ένταση του φωτισμού στο εξεταστήριο θα μειωθεί ώστε η θέαση της οθόνης του υπερηχοκαρδιογράφου να είναι ευκολότερη. 

Ο καρδιολόγος, θα τοποθετήσει στην πλάτη σας τρία αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια με τα οποία θα παρακολουθεί τον ρυθμό της καρδιάς σας. Στη συνέχεια, ο καρδιολόγος θα ξεκινήσει το triplex βάζοντας στον θώρακα σας την κεφαλή του υπερήχου (μορφομετατροπέα) το οποίο με τη χρήση ειδικού αγώγιμου gel αναμεταδίδει εικόνες της καρδιάς σας σε πραγματικό χρόνο. Τα διαφορετικά σημεία πάνω στο θώρακα, αλλά και στην κοιλιά και στον λαιμό σας, στα οποία τοποθετείται η κεφαλή του υπερήχου δίνουν τη δυνατότητα για τη λήψη εικόνων και video της καρδιάς από ποικίλες οπτικές γωνίες ώστε να διεξαχθεί ένας ολοκληρωμένος έλεγχος της δομής και της λειτουργίας της καρδιάς. Κατά τη διάρκεια του triplex καρδιάς, μπορεί να σας ζητηθεί να αλλάξετε θέσεις ή να κρατήσετε την αναπνοή σας για μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό επιτρέπει στον καρδιολόγο να πάρει καλύτερες εικόνες της καρδιάς σας. Ο καρδιολόγος, μετά την λήψη των αρχικών εικόνων, πραγματοποιεί ανάλυση Doppler (το Doppler είναι ένας ειδικός υπέρηχος που δείχνει πώς το αίμα ρέει μέσω των αγγείων) για τη διερεύνηση της ροής του αίματος από τον ένα θάλαμο της καρδιάς στον άλλο και μέσα από τις καρδιακές βαλβίδες. Κατά τη διάρκεια του Doppler, μπορεί μέσω των ηχείων του υπερηχοκαρδιογράφου να ακούσετε ήχους που προκαλούνται κατά τη ροή του αίματος καθώς η καρδιά σας χτυπά. Συνήθως, το υπερηχογράφημα καρδιάς διαρκεί περίπου 30 λεπτά, ενώ σε περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο μπορεί να διαρκέσει έως και 1 ώρα. 

Ο υπέρηχος καρδιάς αποτελεί μία από τις βασικότερες εξετάσεις για τη διάγνωση και παρακολούθηση καρδιακών παθήσεων.

• Η πιο συχνή αιτία για την οποία κάνουμε υπέρηχο καρδιάς είναι ο έλεγχος για κάποιο «φύσημα» που ακούμε με τα ακουστικά. Μερικά φυσήματα είναι ακίνδυνα για την υγεία του ασθενούς, υπάρχουν όμως και εκείνα που μπορεί να αποτελούν σημάδια καρδιακών νοσημάτων.
• Ο πόνος στο στήθος κατά την άσκηση μπορεί να είναι ένδειξη στεφανιαίας νόσου που πρέπει να ελεγχθεί απαραίτητα και με triplex καρδιάς. 
• Η δύσπνοια ή το πρήξιμο στα πόδια πιθανώς να είναι ενδείξεις καρδιακής ανεπάρκειας, μία νόσο που το υπερηχογράφημα καρδιάς μπορεί να διαγνώσει. Όταν η καρδιά σας δεν μπορεί να αντλήσει αρκετό αίμα πλούσιο σε οξυγόνο για να καλύψει τις ανάγκες του σώματός σας τότε σταδιακά επέρχεται πτώση στη λειτουργία της οδηγώντας σε καρδιακή ανεπάρκεια.
• Η παρουσία αρρυθμιών ή/και επεισοδίων λιποθυμίας είναι επίσης συμπτώματα που επιβάλλουν τη διεξαγωγή triplex καρδιάς.
• Ασθενείς που έχουν περάσει έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο πρέπει πάντοτε να υποβάλλονται σε υπέρηχο καρδιάς.
• Το υπερηχογράφημα καρδιάς σε τακτικά χρονικά διαστήματα είναι απαραίτητο για να μπορεί ο καρδιολόγος σας να δει πόσο καλά ανταποκρίνεται η καρδιά σας σε ορισμένες θεραπείες, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για την καρδιακή ανεπάρκεια ή μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Άνθρωποι με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και ειδικά για στεφανιαία νόσο, π.χ. διαβητικοί, καπνιστές, υπερτασικοί, καλό είναι να κάνουν υπέρηχο καρδιάς, επίσης, σε τακτικά χρονικά διαστήματα.
• Αν στο ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας υπάρχουν διαταραχές, συνήθως συνιστάται να ακολουθεί triplex καρδιάς.
• Στον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο, στον προαθλητικός έλεγχος, αλλά και στον προεγχειρητικό έλεγχος, στις περισσότερες περιπτώσεις αρκεί το ιστορικό, η κλινική εξέταση και το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Υπάρχουν φορές, όμως, που απαιτείται να γίνει και υπερηχογράφημα καρδιάς.

Με το πέρας της εξέτασης ο καρδιολόγος σας θα αποθηκεύσει και επανεξετάσει όλα τα δεδομένα που κατέγραψε ο υπερηχοκαρδιογράφος για τη συγγραφή του πορίσματος. Με βάση όλα αυτά τα δεδομένα ο καρδιολόγος σας θα μπορέσει να σας δώσει ένα προκαταρκτικό προφορικό αποτέλεσμα αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης. Το πλήρες πόρισμα θα το λάβετε γραπτώς ή ηλεκτρονικά την επόμενη ημέρα. Όλες οι εικόνες και τα video θα φυλαχθούν στον υπερηχοκαρδιογράφο και κατόπιν στον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενούς για μελλοντική αναφορά. 

Ανάλογα με τα ευρήματα από το triplex καρδιάς, θα αποφασιστεί και ο κατάλληλος έλεγχος που θα χρειαστεί να ακολουθήσει, αν και τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται κάποια περαιτέρω εξέταση. Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. αν πάσχετε από καρδιακή ανεπάρκεια ή κάποια βαλβιδοπάθεια) θα σας ζητηθεί η επανάληψη του υπερήχου καρδιάς μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτό το διάστημα θα καθοριστεί από τα ευρήματα και την σοβαρότητα αυτών.

• Είναι μία μη επεμβατική δοκιμασία κατά την οποία λαμβάνονται σημαντικές πληροφορίες για τη δομή και τη λειτουργία της καρδιάς σε πραγματικό χρόνο και με τον τρόπο αυτό μπορεί να τεθεί η διάγνωση πολλών επίκτητων ή εκ γενετής καρδιοπαθειών.
• Δεν περιλαμβάνει έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία επιτρέποντας την επανάληψη της εξέτασης όποτε απαιτείται, ακόμη και σε σύντομο χρονικό διάστημα.
• Επιτρέπει την αποθήκευση των εικόνων και των video σε αρχείο το οποίο μπορεί να αναπαραχθεί και να φυλαχθεί στον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο του ασθενούς.
• Το triplex καρδιάς μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και στην οικία του ασθενούς με ένα σύγχρονο φορητό υπερηχοκαρδιογράφο.

Το πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι κατά τη διενέργεια του triplex καρδιάς.

• Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορεί ο καρδιολόγος να χρειαστεί να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στο θώρακά σας για τη λήψη καλύτερων ποιοτικά εικόνων προκαλώντας πιθανώς μία μικρή ενόχληση, χωρίς όμως την αίσθηση πόνου. Θα πρέπει να ενημερώσετε τον καρδιολόγο σας εάν η πίεση που σας ασκεί σας προκαλέσει πόνο.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν τεχνικές δυσκολίες που αφορούν στο σωματότυπο ή σε πάθηση (π.χ. χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια) του εξεταζόμενου. Σε αυτές τις περιπτώσεις λέμε ότι υπάρχει κακό «ακουστικό παράθυρο» και η ποιότητα καταγραφής των εικόνων ενδέχεται να μην είναι η ιδανική.